Արցախի երգարվեստը

Արցախյան երաժշտությունն ու երգարվեստն ընդհանրապես յուրահատուկ դիմագիծ ունեն: Ունկնդրի մոտ նրանք առաջացնում են վառ զգացմունքային արձագանք և համարվում են արցախցիների կյանսակերպի անքակտելի մասը: Արցախյան երգերը դժվար պահերին օգնում են ժողովրդին, ուրախացնում են տոների ժամանակ և կապում են մեկ միասնական կամքով:

Այս շրջանի երաժշտական մշակույթին ծանոթանալով` զբոսաշրջիկները կզարմանան, թե որքան հարուստ և բազմակերպ է այն: «Նախշուն բաջի», «14», «Դերունց ձոր», «Թմբլաչի Խաչեն», «Հորովել»: Այս երգերը երգվում են սերնդեսերունդ և փոխանցում են արցախյան ժողովրդի ինքնատիպությունը: Ամբողջապես այդ ինքնատիպությանը հասնում են նաև օրիգինալ հայկական երաժշտական գործիքների (զուռնա, քամանչա, թառ, դուդուկ և այլն) հնչեղության շնորհիվ, որոնք պահպանվել են հին ժամանակներից:

1997 թվականի մարտին Պետական էստրադային երգչախումբը ` «Ղարաբաղը», ստեղծվել է : Նրա երգացանկում կան հայ և արտասահմանյան կոմպոզիտորների երգեր:

Կամերային երգչախումբը` «Վարարակնը», որն ստեղծվել է 1990 թվականին, Արցախի առաջին պրոֆեսիոնալ երգչախումբն է: 1998 թվականին այն ստացավ պետական կարգավիճակ: 1992 թվականին ստեղծված «Արցախի բալիկներ» երգչախումբը համերգային ծրագրերով ելույթ է ունեցել Հայաստանի Հանրապետությունում և մի շարք արտասահմանյան երկրներում` Հոլանդիայում, Ֆրանսիայում, ԱՄՆ-ում, Հունաստանում: 1995 թվականին բելգիական «Ամադեուս» կազմակերպության նախաձեռնությամբ Ստեփանակերտում անցկացված երգի փառատոնում, որը դարձել է ավանդույթ և կազմակերպվում է ամեն տարի, երգչախումբն ստացավ յոթ ոսկե մեդալ և Գրան Պրի: 1997 թվականին երգչախումբն ստացավ պետական կարգավիճակ: Լեռնային Ղարաբաղի Պետական ազգային երգչախումբը` «Մենք ենք, մեր սարերը», ևս ունի հետաքրքիր ծրագիր: Երգացանկը հիմնականում ազգային է, ինչպես նաև ներառված են հայկական տարբեր մարզերի հայրենասիրական, ֆիդայական և ազգային երգեր:   

Արցախի կամերային նվագախումբն ստեղծվել է 2004 թվականին: Նվագախմբում նվագում են Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայի շրջանավարտներ, Ստեփանակերտի Սայաթ-Նովայի անվան երաժշտական ուսումնարանի դասախոսներ, շրջանավարտներ և ուսանողներ: